Александр Пушкин
| Александр Сергеевич Пушкин | |
|---|---|
.PNG) Кипренскийн зураһан хүрэг | |
| Ажал үйлэ: | уран зохёолшо, шүлэгшэ |
| Түрэһэн үдэр: | 26 майн (6 июниин) 1799 оной[1][2] |
| Түрэһэн газар: | Москва |
| Эрхэтэнэй харьяалал: | |
| Наһа бараһан үдэр: | 29 январиин (10 фералиин) 1837 оной[1] (37 наһатай) |
| Наһа бараһан газар: | Санкт-Петербург |
| Ажал хэһэн саг: | романтизм |
| Гарай үзэг: |
 |
Александр Сергеевич Пушкин (1799 оной июниин 6 [хуушанаар 1799 оной майн 26] – 1837 оной февраль 10 [хуушанаар 1837 оной январиин 29]), ород романтик зохёолшо, ород эгээн агуу ирагуу найрагша гэжэ тоологдодог, ородой оршон үеын уран зохёолые үндэһэлэгшэ юм[3].
Намтар
Пушкинай баабай һорболжото газарай эзэн, изгууртан, эжыень үбгэн Абрам Петрович Ганнибал Ехэ Пётр хаанда бэлэг боложо ошоһон эфиоп үндэһэтэн богоол байгаа.
Тэрэ Москвада түрэжэ, Санкт-Петербургын оршомой Царское Село (мүнөөгэй Пушкин хото) тосхондо байрлаха эзэн хаанай лицейн һурагша байхадаа уншалгын шалгалта дээрэ өөрынгөө зохёоһон «Царское Селогой дурасамжа» гэһэн шүлэгөө уншаһанаар нэрэ алдар түгэжэ, 1820 ондо түрүүшын найраглал болохо «Руслан Людмила хоёрые» бэшэбэ.
Пушкин аажамаар улас түрын үнгэ аястай шүлэг зохёол бэшэхэ болоһон тула засагай газарһаа тэрэниие 1820 ондо Кишинёв руу сүлөө. 1823 он хүрэтэр тэндэ байхадаа Кавказ, Крымэй хахад аралаар аялжа, «Кавказай олзо хүн», «Бахчисарайн сорьёлон» найраглалнуудаа бэшэһэниинь үндэр сэгнэгдэжэ болоһон юм. 1823 ондо Одесса руу нүүһэншье һаа, дахин засагай газартай һүргэлдэжэ, 1824 ондо эсэгэ эхынгээ амидаржа бай Хойто Оросой Псков можын Михайловское тосхон руу сүлэгдэбэ. 1826 ондо I Николай хаанай хүлисэлдэ багтажа Петербургта бусажа ерэһэн байна. Гэбэшье 1825 ондо гараһан декабристуудай нюуса хэлсээнэй дараа бии болоһон улас түрын нүхэсэл байдалай дээрэһээ Хойто Оросто байха үедээ бэшэһэн «Борис Годунов» зэргэ шүлэг найраглалнуудаа хэблүүлхэ зүбшөөрэл абажа шадалгүй, засагай газарай хараа хиналтан доро амидаржа байба.
1831 ондо Наталья Гончарова гэһэн басагатай гэрлэжэ, уламаар хаанаһаа изагууртанай хэргэм хүртэжэ, хаанай ордондо орохо эрхэтэй болоһоншье һаа, Пушкин тэрэниие үзэсхэлэн түгэс эхэнэрыень хаанай ордондо оруулхын тулада хэһэн алхам гэһэн доромжолол мэтээр хүлеэн абаа һэн. 1837 оной январиин 27-до тэрэ эхнэртэнь һанаархагша француз хүн Жорж Шарль Дантес нэрэтэй дуэль хэжэ, уг тулаанда абаһан шархаяа даалгүй хоёр хоногой һүүлдэ амисхалаа хуряаба. Дууһаа айһан хаанта засаг ойро дүтынхиниие оролсуулһан хүдөөлэлгыень нюуса байдалаар зохёон байгуулжа, Михайловское тосхоной хажууда оршохо Успенскийн соборой хүдөөлэлгын газарта хүдөөлүүлһэн байна.
Бүтээлнүүд
Пушкинай бүтээлнүүдтэ Вольтерэй хошогнол, Байрон, Шекспирэй уянгалиг шэнжэ шанарай нүлөө ажаглагдадаг.
Тэрэнэй бүтээлнүүдэй заримые Оросой хүгжэмэй зохёолшод дуури болгоһон байдаг. Михаил Глинкагай «Руслан Людмила хоёр» (1842 он), Пётр Чайковскийн «Евгений Онегин» (1879), «Елбэрэй хатан» (1890), Модест Мусоргскийн «Борис Годунов» (1874), Николай Римский-Корсаковын «Салтан хаанай онтохон» (1900), «Алтан тахяанай онтохон» (1909) зэргые дуридажа болоно.
- «Руслан Людмила хоёр» (шүлэг 1820)
- «Кавказай олзо хүн» (шүлэг 1822)
- «Бахчисарайн сорьёлон» (шүлэг 1824)
- «Цыганууд» (1827)
- «Полтава» (1829)
- «Бишыхан эмгэнэл» (1830)
- «Борис Годунов» (1831)
- «Салтан хаанай онтохон» (1831)
- «Алтан тахяанай онтохон» (1834)
- «Алтан загаһанай онтохон» (1835)
- «Евгений Онегин» (дуули 1825—1832)
- «Зэд моритой хүшөө» (шүлэг 1833)
- «Елбэрэй хатан» (1833)
- «Пугачёвой түүхэ» (1834)
- «Капитанай басаган» (1836)
Ажаглалта
- ↑ 1 2 Большая советская энциклопедия (рус.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Кирпичников А. Пушкин, Александр Сергеевич (рус.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1898. — Т. XXVа. — С. 826—851.
- ↑ Томашевский Б. Вопросы языка в творчестве Пушкина // Пушкин: Исследования и материалы / АН СССР. Ин-т рус. лит. (Пушкин. Дом). — М.; Л.: Изд-во АН СССР, 1956. — Т. 1. — С. 126—184.
Ном зохёол
- Благой Д. Д. Творческий путь Пушкина (1813-1826). — М.: Издательство Академии наук СССР, 1950.
- Благой Д. Д. Творческий путь Пушкина (1826-1830). — М.: Советский писатель, 1967.
- Благой Д. Д. Стихотворения Пушкина // Собрание сочинений А. С. Пушкина в десяти томах. — М.: Икар, 1959. — Т. 1.
- Васькин А. А. Я не люблю московской жизни, или Что осталось от пушкинской Москвы. — М., 2010. — 320 с.
