Хитад Шэнэ жэл 2025

Хитад Шэнэ жэл 2025
Ондоогоор	Һарын литээр шэнэ жэл
Удха	Шэнэ жэлэй хугасаагай эхин
Ёһо заншал	Шэнэ жэлэй ба Рождествогой яармагууд, хотонуудые болон гэрнүүдые шэмэглэлгэ, хасуури шэмэглэлгэ
Холбоотой	хитад литэ, Шэнэ жэл 2025, хитад зурхай, Хитадай Шэнэ жэл

Хитад Шэнэ жэл 2025 (ород хэлэн дээрэ Китайский Новый год 2025) — үбэлэй наранай эрьелтын һүүлээр үбэлэй шэнэ һарын гарахада тохёолдоһон һайндэр (ондоогоор хэлэбэл, декабриин 21-эй һүүлдэ хоёрдохи шэнэ һарын гараха үедэ). Григориан литын ёһоор энэнь январиин 21-һээ февралиин 21 хоёрой хоорондохи үдэрнүүдэй нэгэндэ тудана.

Хитад литын ёһоор, жэл бүхэн арбан хоёр амитадай нэгэнэйнь ба гал, газар, түмэр, уһан гү, али модон гэһэн байгаалиин табан ондоо махабадай нэгэнэй нүлөөн доро байдаг.

Хитад литын ёһоор 2025 он Ногоон Модон Могой жэл болоно. Тэрэ 2025 оной январиин 29-һөө эхилээд, 2026 оной февралиин 16 болотор үргэлжэлхэ. Зүүн зүгэй литын 12 жэлэй эрьелгэ соо энэ жэл зургаадахи һуури эзэлнэ.

Түүхэ

Хитад Шэнэ жэлэй баяр ёһололой түүхэ олон зуун жэлэй галаб тоолоно. Һара-наранай хитад литын эгээл ута, эгээл шухала һайндэр юм. Тэрээндэ тогтомол үдэр үгы. Жэлэй эхин үбэлэй туйлһаа хойшо һарын шэнын хоёрһоо эхилдэг, тиимэһээ һайндэрэй үдэр январиин 21 ба февралиин 21 хоёрой хоорондо урагша-хойшоо хүдэлдэг.

Хитад литын арбан хоёр тэмдэг 12 жэлэй эрьелтэтэй, жэл бүхэниинь тусхай амитанай тэмдэгтэ таарадаг. Хитад литэдэ хулгана, үхэр, бар, туулай, луу, могой, морин, хонин, бишэн, тахяа, нохой, гахай гээд тоолодог.

Хитад хүн бүхэн өөрынгөө, гэр бүлынхидэйнгөө, нүхэдэйнгөө зурхайн тэмдэгүүдые мэдэдэг.

Хитадай заншалта соёлой гол шэнжэнүүдэй нэгэн болохо Хитад Шэнэ жэл ганса ажалһаа амарха арга боломжо олгоһон заншалта һайндэр бэшэ, харин ниигэмэй-соёлой гүнзэгы удхатай. Хитадта һара-наранай литээр ерэһэн Шэнэ жэл хадаа гэр бүлэнүүдые нэгэдүүлһэн, эхэ эсэгэеэ, элинсэг хулинсагуудаа хүндэлхэ, золгохо үдэр болоно.

Ногоон Модон Могой тэмдэгэй тодорхойлолго

2025 он Ногоон Модон Могойн жэл гэжэ тоологдоно – энхэ тайбанай, сэсэн ухаан бодолой ба һүбэлгэн ухаанай хубилалтануудта хүнгөөр дадаха шадабариин һүлдэ тэмдэг болоно. Тэрээндэ уур сухал, добтололго ба хоёр нюур гаргалга гэжэ үгы юм. Ургалта, хүгжэлтэ ба шэнэлэлгэ тэмдэглэһэн модон хадаа энэ жэлэй һуудалынь болоно, харин ногоон үнгэ энэ шэнжыень бэелэн харуулна.

Зүүн зүгэй соёлдо могой хадаа олохон һайн шанарта хүртэһэн амитан юм. Энэ мүлхигшэ амитан юрын юумэнһээ аярхал оложо, амидаралдаа баярлаха аргатай. Бодото ажамидаралда могой аюултай байжа болохо, харин тэрэнэй добтолхо гү, али гэнтэ эрид һүрэхынь тула тэрэниие ехээр сухалдуулаха хэрэгтэй бшуу.

Ногоон Модон Могой жэлдэ түрэһэн хүнүүд һүбэлгэн ухаатай, зүб шиидхэбэри абаха шадалтай гэжэ тоологдодог. Тэдэнэр тойроод байһан хүнүүдые тон наринаар мэдэрдэг. Могойнууд һайн хүгжэһэн хурса мэдэрэлтэй, энэнь тэдэнэртэ үйлэ хэрэгүүдые уридшалан мэдэжэ, зүб шиидхэбэри абахадань туһалдаг. Модон хадаа тэдэндэ зохёон бүтээхэ хүсэ шадал үгэдэг, энэнь ондоо янзын шиидхэбэри олоходонь туһалдаг бшуу. Мүн ногоон үнгэ тэнюун намдуу байдал, нугарса, өөртөө хохидолгүйгөөр ушар байдалдаа зохилдуулха шадабариие тэмдэглэнэ.

Могойнууд хубилалтануудта амархан дадажа, зорилгонуудтаа хүрэхын тула шэнэ замуудые олодог. Тэдэнэр байгаалиһаа сэдьхэл татама һайхантай, бусад хүнүүдые өөһэдтөө ойртуулан дүтэлүүлхэ шадабаритай. Энэ тэмдэг доро түрэһэн зон олонхи ушарта ударидаха аргатай, нүлөө ехэтэй хүнүүд болодог. Тэдэнэр урдаа табиһан зорилгоо дүүргэхые эрмэлзэһэн, бардам зантай, ажабайдалдаа амжалта туйлахын тула оролдосотойгоор хүдэлхөөр бэлэн байдаг.

Гэхэтэй хамта, могойнууд сэдьхэлээ нюудаг, һанал бодолоо, мэдэрэлээ досоогоо баряад ябаха зантайнууд.

Зүүн зүгэй литээр зурхайн бусад тэмдэгүүдтэ нүлөөлэлгэ

Табан зүйлэй эртэ урдын онол дээрэ үндэһэлһэн хитад зурхайн тэмдэг бүхэниинь табан ангиие (модон, гал, газар, түмэр, уһан) багтааһан, бүхы бии байһан юумэнэй болон үзэгдэлнүүдэй байдал, харилсаае тодорхойлһон системэ юм. Эдэ харилсаанууд Юртэмсэдэ байгаа бүхы амиды юумэнэй хүдэлөөнэй ба хубилалтын хамтын хуули гэжэ тоологдодог.

Энэ бодолой ёһоор, Могойн тэмдэг Могой, Тахяа, Буха гэһэн тэмдэгүүдтэй тааралдана. Тэрэ Луу, Бишэн, Хулгана, Нохой, Бар, Морин, Туулай, Хониной тэмдэгүүдтэй харилсажа шадаха. Тэрэ гансал Гахайтай тааража ойлгосолдодоггүй.

Могой, Луу, Тахяа жэлтэй хүнүүдтэ энэ жэл илангаяа урагшатай байха. Тэдэнэр бэлиг шадабарияа бэелүүлжэ, ажал хэрэгтээ амжалта туйлажа, мүнгэ зөөриин талаар байдалаа һайжаруулха аргатай байха. Зохёохы гү, али оюун ухаанай ажал эрхилдэг хүнүүд аза талаантай байха.

Заншалнууд

Хитадта олон ёһо заншал, шэнэ жэлэй һүзэглэл Шэнэ жэлэй угтамжатай холбоотой юм. Хитадай эртэ урдын заншалаар Шэнэ жэлэй гарахын урда тээ гэрэй бүхы ажал заабол дүүргэгдэхэ ёһотой. Сэбэрлэлгэ үүдэнһээ эхилээд, гэрэй тэгэн дунда дүүргэгдэхэ ёһотой. Тэрэнэй удаа сэбэрлэлгын бүхы хэрэгсэлнүүдые нюуса булангуудта табиха хэрэгтэй.

Хитадта һайндэрлэлгын наранай ба баярай үнгэ гэжэ тоологдодог улаан зүһэ хамагһаа үлүү хэрэглэгдэдэг.

Шэнэ жэлэй урда тээ үүдэнэй дээдэ талада «табан янзын жаргал»: аза талаан, хүндэтэй байдал, ута наһа, баялиг ба баяр баясхалан тэмдэглэн зураглаһан табан ута саарһа үлгэдэг.

Хитадта Шэнэ жэлэй урда үдэшэ шууяа гаргаха заншалтай. Энэ үедэ гэр байраһаань үлдүүлһэн муу һүлдэнүүд хоргодохо шэнэ газар бэдэржэ, гэрэй эзэдтэ бүхэли жэлэй туршада зоболон асардаг гэһэн домог бии.

Шэнэ жэлэй һайндэрэй гол шэнжэнүүдэй нэгэн хадаа элдэб түхэлтэй шэмэглэлэй дэнгүүд болоно. Илангаяа олон үнгын бүдөөр шэмэглэгдэһэн дүрбэн ба зургаан үнсэгтэй газай гэрэлнүүд дэлгэрэнгы. Хитадта хасууриин орондо Гэрэлэй Модо үлхөө сэсэгүүдээр, галта дэнгүүдээр шэмэглэдэг.

Дүтынгөө зоной дүхэригтэ үнгэргэгдэдэг гансал гэр бүлын баяр найр хадань Шэнэ жэлэй урда тээхи һүни Хитадта «хахасалгын һүүлдэхи уулзалгын һүни» гэжэ нэрэтэй. гэхэдэ энэнь гансал гэр бүлын һайндэр, тэдэнэр дүтынгөө хүнүүдтэй үнгэргэхэеэ оролдодог. Гэр бүлын бүхы гэшүүд урданайнгаа гомдол мартажа, бэе бэеэ хүлисэдэг.

Бүхы гэр бүлын найрай шэрээдэ суглардаг Шэнэ жэлэй һайндэрэй үдэшын хоол Хитадта онсо удха шанартай юм. Энэ үдэр гэртээ үгы байһан гэр бүлын гэшүүдтэшье шэрээн саана орхигдодог.

Шэнэ жэл ямараар угтанабши, тэрэ тиимэл байха гэһэн һүзэгтэ домог бии. Тиимэhээ хитадууд hайндэрэй шэрээ дээрэ олон янзын амтатай эдеэ хоол табиха гэжэ оролдодог. Шэнэ жэлэй үдэшын хоолдо тахяагай мяхан, загаһан ба «доуфу» гү, али «тофу» гэжэ нэрээрээ мэдээжэ үрэһэтэй ээзгэй байха ёһотой. Хитад хэлэн дээрэ эдеэнэй эдэ зүйлнүүдэй нэрэнүүд «аза жаргал», «олзо омог» гэһэн удхатай үгэнүүдтэй адлирхуу.

Шэнэ жэлэй һайндэрэй үдэшын хоол «аза жаргалай мүнгэ» хубаарилгаар түгэсэнэ. Бүхы шэнэ жэлэй туршада аза талаан асарха ёһотой мүнгэтэй улаан дугтынуудые томошуул үхибүүдтэ барюулдаг. Аза жаргалаа алдахагүйн тула баяр найрай үдэшын хоолой һүүлдэ унтаридаа орожо болохогүй.

Эб хамтарал, гэр бүлын амгалан байдал тэмдэглэһэн хос зүйлнүүдые хоёр-хоёроор бэлэглэдэг заншалтай юм. Илангаяа аха зондо час, үхибүүтэй болоогүй зондо нааданхай болон хүүгэдэй юумэ бэлэглэжэ болохогүй. Ехэнхидээ айлшад ошохынгоо урда тээ гэрэй эзэдтэ Шэнэ жэлэй бэлэгүүдые барюулдаг, заримдаа тэдэнээ нюусааршье орхидог.

Могой жэлдэ түрэһэн мэдээжэ хүнүүд

• Одри Хепбёрн,
• Андрей Миронов,
• Том Харди,
• Дмитрий Медведев,
• Канье Уэст,
• Джоан Роулинг,
• Дэниел Рэдклифф,
• Тейлор Свифт,
• Александр Масляков,
• Боб Дилан,
• Ким Чен Ир,
• Чарльз Дарвин,
• Пабло Пикассо,
• Авраам Линкольн,
• Грета Гарбо,
• Мухаммед Али,
• Индира Ганди,
• Людмила Зыкина,
• Александра Пахмутова,
• Махатма Ганди,
• Джон Кеннеди,
• Кристиан Диор,
• Франс Шуберт,
• Анри Матисс,
• Гюстав Флобер,
• Эдгар Аллан По,
• Грета Гарбо,
• Николай Коперник,
• Аристотель Онассис,
• Джакомо Казанова.

Ажаглалта

Энэ материалай зохёохы эрхын эзэн — «РУВИКИ» — интернедэй шэнэ нэбтэрхэй толи» гэһэн АНО.
Гансал «РУВИКИ» — интернедэй шэнэ нэбтэрхэй толи» гэһэн АНО-гой зүбшөөлөөр энэ материал бусад сайтнуудта хэрэглэжэ болоно.