Сэлэнгэ мүрэн
| Сэлэнгэ мүрэн | ||
|---|---|---|
|
Файл:Snowfall on the Selenga River Delta, Russia - NASA Earth Observatory.jpg Үбэлдэ дахуулһаа абаһан Сэлэнгэ мүрэнэй шудхалан | ||
| Маяг | Мүрэн | |
| Эхин | Дэлгэр мүрэн) | |
| Урдан гаралга | Сүнхэрэгэй һаба | 447 000 км2 |
| Һабын оронууд |
 Монгол ОХУ | |
| Эгээн утань | 992 км | |
Сэлэнгэ (монгол бэшэгээр Файл:Сэлэнгэ мб - хэвтээ.PNG - selengge) мүрэн - Буряад Ороной эгээ ехэ мүрэн. Монгол Уласта эхилээд Байгал далай руу ородог мүрэн юм. Монгол ба Ород Уласуудаар урдадаг.
Нэрэ
"Сэлэнгэ" - "sele" али "сэлэ" гэжэ тунгус (хамниган) хэлэнэй үгэһөө "түмэр" гэжэ тэмдэгтэй. Тиигээд, "Сэлэнгэ" гээшэмнай "түмэр мүрэн" гэжэ хамниган хэлэнһээ тэмдэгтэй.
Газар зүй
Сэлэнгын утань (Идэр голой эхинһээ) — 1024 модо, харин 409 модонь — Ород Уласай газараар. Сэлэнгын хамаг уһанай суглардаг талмай (бэйзин) — 447 мян. модо². Монголой Идэр болон Дэлгэр мүрэн хоёрой ниилэһэн уһан Сэлэнгэ мүрэн болоод гарадаг. Сэлэнгэ ехынхидээ талын мүрэн, харин, заримдаа уйтан болоод урдадаг (уужамаараа 1—2 модо), мүн тогоо шэнги хүнхэр соо урдаад уужам болодог (уужамаараа 20—25 модо), тиихэдэ холой таһагуудта мүрэнэй уһан хубаагдадаг. Байгал далай руу ороһон адагтань ехэ дельтэ бии юм. Дельтын талмай - 680 модо² (Байгал руу ородог бүхы уһанай, хахадынь Сэлэнгэ мүрэн оруулдаг юм).
Сэлэнгэ мүрэн уһанай найралга, химиин бүтэсээр эгээн ехэ минерализацида тоосогдохо ба гидрокарбонатын уһа бүхы голнуудта хамаарна. Сэлэнгэ мүрэндэ Дэлгэр, Эдир, Хануй, Эгын, Орхон, Хёлго, Сүхэ, Үдэ зэрэг голууд цутгана.
Зурагай сомог
Мартынов А.Е. Сэлэнгэ мүрэнэй зураг. 1817 он.
Монгол Орон. Сэлэнгын татуур гарса.
Түмэр харгын хүүргэ (Шэбэрэй түмэр зам, Улаан Үдын хажууда)
Сэлэнгын хүнхэр (Тарбагатайн аймагта).
