Доватор Лев Михайлович
Б.Н. Ельцинэй нэрэмжэтэ номой сангай дансанууд


Доватор Лев Михайлович | |
---|---|
Белорус: Леў Міхайлавіч Даватар | |
![]() | |
Түрэһэн һара/үдэр | 1903 оной февралиин 20 |
Түрэһэн газар | тосхон Хотино (Витебскын можын)Хотино, Лепельскын аймаг, мүнөөнэй Бешенковичын аймаг, Витебскын можо |
Наһа бараһан һара/үдэр | 1941 оной декабриин 19 |
Наһа бараһан газар | Палашкино, Рузын аймаг, Москвагай можо |
Хамаадал |
![]() |
Сэрэгэй түрэл янзань | Морин сэрэг |
Нэрэ зэргэ |
|
Захираа | Морин сэрэгэй 3-дахи корпус[d] и Морин сэрэгэй 2-дохи корпус[d] |
Дайн/байлдаан | |
Шангууд ба шагналнууд | |
![]() |
Лев Миха́йлович Дова́тор (1903 оной февралиин 20, Витебск можын, Витебскын губерниин, мүнөө Бешенковичын аймаг, Лепельскын хошуун, Хотино һуурин — ( 1941 оной декабриин 19, Москвагай можын, Рузын аймагай, Палашкино һуурин) — зүблэлтэ сэрэгэй ажаябуулагша, генерал-майор (1941 оной сентябриин 11), Зүблэлтэ Холбооной Баатар (1941). Лев Михайлович Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай эхин үедэ дайсанай сэрэгүүдые усадхаха урагшатай ажаябуулгаараа мэдээжэ. Немец захирал Доваторай толгойн түлөө ехэ шагнал үгтэхэ тухай соносхоһон юм[1].
Намтар
Угай үндэһэн[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Обогынь Наполеонай сэрэгэй Орос гүрэнһөө зугадажа ябаха үедэ шархатаһан де Вотура (De Vautour) гэһэн француз офицерһээ эхитэй. Тэрэниие Белоруссиин Вишневских гэһэн баян угай бүлэ гэртээ байлгажа, удаань түрэл болоһон ха. Тиигэжэ саашанхи уг үенүүдэй обогой нэрэ, Довату́р али Дова́тор болоһон (польска хэлэнэй ёһоор үгын хойноһоо һүүлшын хоердохи үедэ сохилто табигдан хэлэгдээ)[2].
Лев Доватор Витебскын губерниин Лепельскын аймагай Мартиновска хошуунай Хотино һууринда 1903 оной февралиин 20-до түрэһэн (мүнөө Витебск можын, Бешенковичын аймаг, Уллын хүдөөгэй зүблэлэй Хотино һуурин)[3].
Эхин шатын һургуули дүүргээ. 1918 ондо хоёрдохи шатын гурбан жэлэй һургуулинууд нээгдэһэн байгаа; Лев Доватор Улла тосхоной иимэ һургуулида орожо, 1921 ондо дүүргэһэн юм.
Витебск хотодо улһа ээрэхэ заводто хүдэлөө. 1922 ондо Хотинын волостиин комсомолой хорооной нарин бэшээшээр, удаань үгытэйшүүлэй хүдөөгэй хорооной нарин бэшээшээр һунгагдаһан байна. Витебскдэ 1923 ондо зүблэлэй- намай жэлэй һургуулии дүүргээ.
Сэрэгэй албан
1924 оной сентябрь һарада Улаан Армиин албанда мордожо, 7-дохи морин сэрэгэй дивизиин (Баруун сэрэгэй тойрогой) штабта складай хүтэлбэрилэгшын тушаалда эльгээгдээ. 1925 оной февраль һарада Москвада оршодог Сэрэгэй химиин курснуудта һурахаяа эльгээгдэбэ, тэрэнээ дүүргээд, 1925 оной июнь һараһаа 7-дохи морин сэрэгэй дивизиин химиин инструктор болон химвзводой захирагшаар алба хааһан байна.
1926 оной сентябрь һарада Улаан Армиин захиралай штабай Борисоглебскэ -Ленинградай морин сэрэгэй һургуулида эльгээгдэбэ. 1928 ондо ВКП(б)-гэй гэшүүн болоо.
Морин сэрэгэй һургуули дүүргэһэнэй удаа Доватор 1929 оной сентябрь һарада 27-дохи морин сэрэгэй полкын взводой даргаар томилогдоо һэн. (Хойто Кавказай сэрэгэй тойрог, 5-дахи морин сэрэгэй дивизи). 1931 ондо полк Кяхта хото руу (Буряад-Монголой АССР) һуурияа һэлгэгдэжэ, ОКДВА-гай бүридэлдэ оруулагдаа.
1933 оной октябрь һарада 1-дэхи морин сэрэгэй полкын (Колхозой морин сэрэгэй 1-дэхи дивизиин) политругай тушаалда, удаань 1935 оной май һарада 93-дахи буудалгын дивизиин тусхай тагнуулай батальоной комиссарай тушаалда томилогдоо.
1936 оной май hарада М.В.Фрунзын нэрэмжэтэ Сэрэгэй академидэ hурахаяа эльгээгдэбэ.Һуралсалай үедэ Испани руу хахад жэлээр эльгээгдэжэ, С.А.Ваупшасовай бүлэгэй бүридэлдэ республиканцуудай талаһаа эрхэтэнэй дайнда хабаадаа[4]. Тэрэниие дүүргээд, 1939 оной январь һарада морин сэрэгэй полкын штабай даргын тушаалда томилогдоо, ноябрь һарада – 1-дэхи тусхай онсо морин сэрэгэй бригадын (Москвагай сэрэгэй тойрогой) штабай даргын тушаалда, харин 1941 оной март һарада 36-дахи морин сэрэгэй дивизиин (Баруун тусхай сэрэгэй тойрог) штабай даргаар томилогдоһон байна.
Тэрэ угаа һайн моришон байгаа. Зүблэлтэ найруулагша Сергей Эйзенштейнэй «Александр Невский» гэһэн уран һайханай фильм буулгаха үедэ Л.М.Доватор СССР-эй Хамгаалгын арадай комиссариадай тусхай морин сэрэгэй бригадын морин сэрэгшэдые хүтэлбэрилжэ, кинодо олон зоной сугларһан үзэгдэлнүүдые буулгалгада хабаадаһан байна. Олондо мэдээсэл тараадаг зарим эмхинүүдэй эндүүрһэн мэдээгээр[5][6], гол роль наадагша артист Н. К. Черкасовай моринтой үзэгдэлнүүдтэ һэлгэн буулгагдаа гэжэ хэлсэдэг, харин үнэн дээрээ тэрэ Н. Черкасовые һэлгэн наадагша ондоо сэрэгшэ байһан юм[4][7].
Эсэгэ Ороноо хамгаалгын дайн
Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай түрүүшын үдэрнүүдтэ полковник Доватор Москвада госпитальдо аргалуулжа байгаа, өөрынгөө дивизидэ хүрэхэ аргагүй байшоо, юундэб гэхэдэ, тэдэнь хүреэлэндэ абтагдаһан байгаа. Уданшьегүй Баруун фронтын штаб руу оруулагдаһан юм.
1941 оной июль һарада Днепр дээгүүрхи Соловьевскын гаталха газарта хамгаалгын байлдаануудта шалгарһанайнгаа түлөө Улаан Тугай орденоор шагнагдаа.
1941 оной август һарада 50-дахи ба 53-дахи морин сэрэгэй дивизинүүдһээ бүридэһэн 29-дэхи армиин морин сэрэгэй шууд бүлэгэй командираар томилогдоо. Августын 14-һөө сентябриин 2 болотор Л.М.Доваторай ударидалга доро тус бүлэг Смоленскын можын дэбисхэртэ дайсанай ара талада добтололго хэжэ, дайсадта ехэ хохидол үзүүлээ: 3000 хүрэтэр үхэһэн сэрэгшэд болон офицернүүд, 150 автоунаа, 9 танк, 4 артиллериин зэбсэгүүд, 6 миномёт; Немецүүдэй захирагшад Доваторай морин сэрэгтэй тулалдахын тулада гол фронтһоо хоёр дивизиие татаха баатай болоо[8]. Сентябрь, октябрь һарануудта Доваторай бүлэг Межа гол дээрэ ба Лама голой эрьеэр хүшэр хамгаалгын байлдаануудта хабаадаа. Октябрь һарада морин сэрэгэй бүлэг Белый-Ржев гээд шоссе дээрэ хамгаалгын тулалдаануудта хабаадажа, Волоколамскын шэглэлээр буудалгын холбоо хубинуудай һөөргөө бусаха газарые аршалан хоргодуулан, удаань Истра уһанай сангай болон Солнечногорскын дэбисхэр дээрэ добтолгын хэдэн тулалдаануудые үнгэргөө.
Ноябриин 20-до 29-дэхи армиин Шууд морин сэрэгэй бүлэг 3-дахи морин сэрэгэй корпус (шэнэ, 1941 оной байгуулгын) гэжэ нэрэтэй болоод, энэл ноябриин 26-да шэнэ сэрэгэй дугаар абаһаар лэ гвардиин гэжэ хүндэтэ нэрэ зэргэдэ хүртэжэ, 2-дохи гвардиин морин сэрэгэй корпус гэжэ нэрэтэй болоһон юм.
Тус корпусай түүхые корпусай картограф, уран зурааша, Туркмениин габьяата уран зурааша Геннадий Федорович Бабиковай (1911, Ржев – 1993, Ашхабад) бүтээһэн сэрэгшэдэй зуугаад дүрэ зурагуудаар, амидаралай эскизүүдээр зураглагдан тодоруулан бэшэгдэнхэй. Эдэ графическа зурагай суглуулбаринууд Москвагай 259-дэхи һургуулида оршодог Л. М. Доваторай музей, Севск хотын музей, Туркмениин Ашхабад хотын уран һайханай музейдэ гээд хадагалагданхай.
Декабриин 11-дэ Л.М.Доваторай ударидалга дорохи корпус Кубинкын тала руу һуурияа һэлгэгдэжэ, дайсанай ара талаар тагнуулай болон шалгалтын хэрэгээр гараһанай удаа декабриин 19-дэ[1] Руза голдо хүрэжэ, тэндэ 2-дохи гвардейскэ морин сэрэгэй корпусай (20-дохи морин сэрэгэй дивизиин 22-дохи ба 103-дахи полкнууд) дээдэ шатын хэһэгүүд Палашкино тосхоной (Москва можын Рузский аймаг) дэбисхэртэ хүрэжэ ерээ, эндэнь дайсанай 472-дохи ябаган сэрэгэй полкын 2-дохи батальон, 7-дохи ябаган сэрэгэй полкын 3-дахи батальон ба Вермахтын 252-дохи ябаган сэрэгэй дивизиин 252-дохи артиллериин полкын 9-дэхи батарей (Силезия, "Хуһанай набшаһан" һүлдэ тэмдэг) гээд байрлаһан байгаа. Генерал-майор Доватор Руза хотын ойрохоно Палашкино тосхондо добтолгын үедэ пулемёдой буудалгаар унаһан байна[1][9][10]. Генерал-майортай суг хамта энэл пулемёдой буудалдаанай үедэ 20-дохи гвардейскэ дивизиин захирагша, полковник Тавлиев[10], эскадрилиин захирагша, политрук Карасев[10], адъютант ахалагша сержант Тейфман[10] гээд ами наһаяа алдаһан байна.
СССР-эй Верховно Соведэй Президиумэй 1941 оной декабриин 21-эй Зарлигаар гвардиин генерал-майор Лев Михайлович Доваторта фашис булимтарагшадтай байлдаануудта эрэлхэг зориг, баатаршалга харуулһанайнгаа түлөө Зүблэлтэ Холбооной Баатар (наһа бараһанай һүүлдэ) гэһэн нэрэ зэргэ олгогдоо һэн.
Лев Михайлович Доваторай бэе Доной хүдөөлүүлгын газарай дэбисхэр дээрэ шатаагдаа; 1959 он болотор тэрэнэй үнэһэнтэй хайрсаг крематоридо хадагалагдаа[9]. Новодевичиин хүүрнүүдэй газарта хүдөөлүүлэгдэһэн[11].
Москвагай можын Рузын аймагай Палашкино тосхоной дэргэдэ Л.М.Доваторай баатарай үхэлөөр унаһан газарта дурасхаалай обелиск бодхоогдоо.
Гэр бүлэ
- Һамган — Елена Лаврентьевна Доватор (1905—2003)
- Хүбүүн — Александр Львович Доватор (түрэһэн 1927)
- Басаган — Рита Львовна Доватор (1931—2018)[12].
Шагналнууд
- Медаль «Алтан Одон»[12]
- Ленинэй нэрэмжэтэ хоёр орден[13]
- Улаан Тугай Орден (1941 оной августын 9)[14]
- Улаан Мүшэтэ Орден (1941оной февралиин 22)[1]
- Медаль «Москва хотые хамгаалһанай түлөө» (1945 оной январиин 4, наһа бараһанайнь удаа)[15]
Дурасхаал
Гудамжанууд[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Гол толилолгонууд: Доваторай үйлсэ болон Генерал Доваторай үйлсэ Гадаадын зурагууд Москвада (2001) «Лев Доватор» гэһэн теплоход Л. М. Доваторай нэрээр зүблэлтын олон хотонуудаар гудамжанууд нэрлэгдэһэн байгаа. Зүблэлтэ засагай һүүлээрхи үедэ тэдэнэй заримдань нэрэ зандаа үлөөгдэһэн байна.
- Владикавказай эгээл томо гудамжануудай нэгэн болохо Илалтын 40 жэл гэһэн гудамжа 2001 ондо Доваторой проспект гэжэ нэрлэгдээ.
- Москва хотодо Доваторай гудамжа Новодевичье һүмын хажууда оршодог.
- Черкесск хотодо (КЧР) түб гудамжануудай нэгэн Доваторай нэрэ зүүнхэй.
- Эрхүү хотодо генерал Доваторай нэрэмжэтэ нэгэ гудамжа бии.
- Ростов на Дону хотодо Зүблэлтэ аймагай нэгэ гудамжа Доваторай нэрэмжэтэ юм.
- Челябинск хотодо Зүблэлтэ аймагай гол гудамжануудай нэгэн Доваторай нэрэмжэтэ.
- Златоуст хотодо хубиин һалбариин нэгэ гудамжа Доваторай нэрээр нэрлэгдэһэн байна.
- Харьков хотодо (Украина) хубиин һалбаряар үнгэрдэг Новобаварска аймагай Новоселовки гэжэ багахан гудамжатай зэргэлээд байһан аллей Доваторай нэрээр нэрлэгдэнхэй. Мүн тиихэдэ Доваторай гудамжын 17-дохи байшанда зууршалгын самбар табигданхай.
- Ульяновск хотодо Засвияжскын аймагай нэгэ гудамжа Доваторай нэрэмжэтэ.
- Рузада (Москвагай можо) нэгэ гудамжа Доваторай нэрэмжэтэ юм.
- Гродно хотодо (Беларусь) нэгэ гудамжа Доваторай нэрэ зүүдэг.
- Ставрополь хотын нэгэ гудамжа Доваторай баатарнуудай нэрээр нэрлэгдэнхэй. Хотын үүдэндэ дурасхаалай стела бодхоогдоо: Ставрополиин 500 морин сэрэгшэд генерал Доваторай ударидалга доро Москва хотые хамгаалалсаа. 2006 ондо гудамжые үргэдхэхэдэнь, стела һандаргагдаа, харин 2012 ондо шэнэ газарта һэргээгдээ.
- Краснодар хотодо нэгэ гудамжа Генерал Доваторай нэрэмжэтэй юм.
- Изобильный хотодо (Ставропольск можо) нэгэ түб гудамжа Доваторай нэрэ зүүнхэй.
- Донецк хотодо (ДНР) Доваторай нэрээр гудамжа ба аллей нэрлэгдэһэн байна.
- Новосибирск хотодо Дзержинскын аймагай нэгэ гудамжа Доваторай нэрэмжэтэ юм.
- Омск хотодо Доваторай үйлсэ бии.
- Усть-Каменогорск хотодо (Зүүн Казахстанай можо, Казахстан) Мирный гэһэн бага хорооной нэгэ гудамжа Доваторай нэрэмжэтэ юм.
- Хабаровск хотодо нэгэ гудамжа Доваторай гэжэ нэрлэгдэнхэй.
- Витебск (Беларусь) хотодо Доваторай нэрэмжэтэ гудамжа бии.
- Слониме (Беларусь) хотодо нэгэ гудамжада Доваторай гэжэ нэрэ үгтэнхэй.
- Октябрьска (Беларусь) хотын һууринда нэгэ гудамжа Доваторай нэрэмжэтэ юм.
- Липецк хото нэгэ үйлсэ Доваторай нэрэ зүүнхэй.
- Волгоград хотодо нэгэ үйлсэ Доваторай нэрэ зүүнхэй.
- Пермь хотодо нэнэ үйлсэдэ Генерал Доваторай нэрэ олгогдонхой.
- Кузнецк хото Доваторай нэрэмжэтэ үйлсэ бии.
- Киевтэ (Украина) нэгэ үйлсэ болон переулок Доваторай нэрээр нэрлэгдэнхэй.
- Тула хотын Пролетарска аймагай нэгэ үйлсэдэ Доваторай нэрэ зүүлгэгдэнхэй.
- Кривой Рог (Украина) хотодо нэгэ үйлсэ Лев Михайлович Доваторай нэрэмжэтэ юм.
- Миасс хотодо (Челябинскын можо) хубиин һалбариин нэгэ гудамжа Лев Михайлович Доваторай нэрэмжэтэ юм.
Бусад
- Беларусь уласай түмэр замай TC-9 гэжэ бүридхэлдэ абтаһан ER9T-707 сахилгаан поезд Л. М. Доваторой нэрээр нэрлэгдэһэн.
- Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай үедэ совет сэрэгэй техникэ Л.М.Доваторай нэрээр нэрлэгдээ. Иимэ нэрэмжэтэ Т-34-76 гэһэн танкнуудай нэгыень «Арьергард» гэһэн бэдэрэлгын отряд 2001 ондо Псковскын можын дэбисхэр дээрэ бодхооһон байна[16].
- Зүблэлтэ Холбооной Баатар Лев Михайлович Доваторай дурасхаалда зорюулагдаһан уласай греко-римскэ барилдаанай мүрысөөн жэл бүри Витебск хотодо Беларусиин Үндэһэтэнэй олимпиин хорооной Витебск можын түлөөлэлгын албанай шангуудай түлөө үнгэргэгдэдэг[17].
- 1955 онһоо 2002 он болотор 588-дахи түсэлэй гурбан палубатай уһан онгосо Л. М. Доваторай нэрэмжэтэ байгаа. Тэрэ онгосо «Л.Доватор» гэжэ нэрэтэй, Волжскын пароходстводо хүдэлдэг һэн. 2002 оной октябрь һарада Pallada гэһэн уһан онгосын компанида худалдагдаһанай удаа онгосо Москва руу дамжуулагдажа, 2003 оной январь һараһаа Арабелла гэжэ нэрэтэй болоһон[18].Тус онгосо 2011 оной июлиин 10-да Волга дээрэ шэнгэһэн «Булгария» гэһэн онгосоор ябаһан хүн зониие абарха үйлэнүүдтэ хабаадаа бэлэй.
- 1972 оной майн 8-да Москва хотын Зеленоградай захиргаанай тойрогой 618-дахи дунда һургуулиин дэбисхэр дээрэ һургуулиин нэгэдэхи захирал П.П.Богомоловай үүсхэлээр Доваторай корпусай 4-дэхи гвардейскэ Мозырын Улаан Тугай морин сэрэгэй дивизиин дайшалхы алдар солын музей нээгдэбэ. Мүн энэ һургуулиин пионернуудай отрядуудай нэгэндэ Л. М. Доваторай гэжэ нэрэ үгтэһэн байна[19].
- Беларусь Уласта жэл бүри моридой тамираар Доваторай нэрэмжэтэ мүрысөөн үнгэргэгдэдэг.
- Белорусь Уласай Ратомка хотодо Л. М. Доваторай нэрэмжэтэ мори үсхэбэрилдэг завод бии.
- 1970 ондо Москва хотын 662-дохи дунда һургуулиин дэбисхэр дээрэ Л. М. Доваторай нэрэмжэтэ 17-дохи гвардейскэ морин сэрэгэй мозырын дивизиин дайшалхы алдар солын музей нээгдэһэн байна[20]. «Москва хотын засаг түрын болон ниитын ажал ябуулагшадта, буян үйлэдэлгын эмхинүүдтэ болон зөөриин газарнуудта нэрэ олгуулха гурим тухай» гэһэн Москва хотын Засагай газарай 2012 оной апрелиин 25-ай № 181 — ПП тогтоолоор 662-дохи дунда һургуулида Зүблэлтэ Холбооной Баатар Л. М. Доваторай нэрэ олгуулха тухай шиидхэбэри абтагдаһан байгаа. «Москва хотын Болбосоролой департаментын Хойто тойрогой Болбосоролой департаментын албан мэдэлэй Москва хотын Болбосоролой департаментын гүрэнэй бюджедэй болбосоролой эмхи зургаануудые шэнээр эмхидхэхэ тухай» гэһэн Москва хотын Болбосоролой департаментын № 257 захиралта үндэһэлэн, 2013 ондо Зүблэлтэ Холбооной Баатар Л. М. Доваторай нэрэмжэтэ № 2098 һургуули Зүблэлтэ Холбооной Баатар Л. М. Доваторай нэрэмжэтэ дунда һургуулида Гүрэнэй бюджедэй болбосоролой эмхи гэжэ нэгэдүүлэгдээ (2015 онһоо –Зүблэлтэ Холбооной Л. М. Доваторай нэрэмжэтэ 2098-дахи «Олон һалбариин болбосоролой түб» гэһэн Гүрэнэй бюджедэй һуралсалай эмхи болонхой)[21].
- 2018 оной ноябриин 20-һоо Москвагай можын Дедовск хотодо «Л.М.Доваторай нэрэмжэтэ дунда һургуули» гэһэн МОУ-гай нэрэ бусаагдаа[22].
Ажаглалта
- ↑ 1 2 3 4 Доватор Лев Михайлович. Сайт «Герои страны».
- ↑ Трофимов С. В. De Vautour, Доватур и Доватор: социальные «лифты» двух линий одного рода (семейные легенды и архивные документы)(ород) // Генеалогический вестник. — СПб, 2021. — В. 64. — С. 134—146. Архивировано из первоисточника 3 апрель 2022.
- ↑ Неизвестный генерал Доватор.
- ↑ 1 2 Тихонов В. В. Генерал Л. М. Доватор глазами доваторцев. // Военно-исторический журнал. — 2018. — № 1. — С.84.
- ↑ Искатели / Секретная миссия генерала Доватора / tvkultura.ru.
- ↑ Неизвестный генерал Доватор — Новости общества и общественной жизни — МК Архивная копия от 20 февраль 2013 на Wayback Machine.
- ↑ Чанышев И. И. «Александр Невский № 4», или Закрытие одного «открытия». // Экран. — 1994. — № 8. — С.44—45.
- ↑ Вещиков П. И. Доблестный сын Отчизны. // Военно-исторический журнал. — 2011. — № 12. — С.33-34.
- ↑ 1 2 Елена Косова. "С шашкой на танк: неустрашимая кавалерия Льва Доватора", РИА Новости, 2011-12-19. 2012-05-16. Archived from the original on 2011-12-20.
- ↑ 1 2 3 4 Память народа::Поиск документов частей. pamyat-naroda.ru. 2019-09-09 үдэртэ хандаһан.
- ↑ Новодевичье кладбище. Доватор Лев Михайлович (1903-1941).
- ↑ Зүблэлтэ Холбооной Баатар (1941 оной декабриин 21, наһа бараһанайнь удаа)
- ↑ ( 1941 оной ноябриин 3, 1941 оной декабриин 21, наһа бараһанайнь удаа)
- ↑ Доватор Лев Михайлович, Орден Красного Знамени :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. 2019-09-10 үдэртэ хандаһан.
- ↑ Подвиг народа. podvignaroda.ru. 2019-09-10 үдэртэ хандаһан.
- ↑ Смотреть видео подъёма танка Архивная копия от 11 апрель 2012 на Wayback Machine.
- ↑ Витебская область. Турнир на призы представительства НОК Архивная копия от 6 март 2013 на Wayback Machine.
- ↑ Теплоход Арабелла, Лев Доватор — описание, фото Архивная копия от 13 декабрь 2013 на Wayback Machine.
- ↑ Официальный сайт школы № 618 г. Зеленограда — Музей Архивная копия от 14 октябрь 2011 на Wayback Machine.
- ↑ Официальный сайт школы № 662 г. Москвы — О школьном Музее боевой славы Архивная копия от 5 май 2012 на Wayback Machine.
- ↑ История школы, ГБОУ Школа № 2098 имени Героя Советского Союза Л.М. Доватора, Москва. 2020-12-28 үдэртэ хандаһан.
- ↑ МОУ "Дедовская средняя школа № 4". 2020-12-28 үдэртэ хандаһан.
Ном зохёол
- Оперативная сводка штаба Западного фронта № 84 к 20 часам 7 августа 1941 года о боевых действиях войск фронта.
- Александр Александрович Кузнецов, На дальних подступах к столице, «Известия» № 280 (7656) от 27.11.1941 года.
- Коллектив авторов. Великая Отечественная: Комкоры. Военный биографический словарь / Под общей редакцией М. Г. Вожакина. — М.; Жуковский: Кучково поле, 2006. — Т. 2. — С. 56—57. — ISBN 5-901679-12-1.
- Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
- Фёдоров П. И. Генерал Доватор. — М.: ДОСААФ, 1988. — 574 с. — (Б-ка «Отчизны верные сыны»). — ISBN 5-7030-0038-6.
- Каменский Ю. И. Жизнь короткая, а слава долгая : Докум. повесть [о Л. М. Доваторе]. — М.: Московский рабочий, 1983. — 113 с. — (Богатыри). — 50 000 экз.
Ссылки
- Доватор Лев Михайлович. Сайт «Герои страны».
- Доватор Лев Михайлович // Дебитор — Евкалипт. — М. : Советская энциклопедия, 1972. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 8).
- Доватор Лев Михайлович на сайте Министерства обороны Российской Федерации
- «Московский адрес» — улица Льва Доватора. ТВ Центр-Москва (2010-03-28). the original on 2012-05-27 2012-05-16 үдэртэ хандаһан.
- Косова Елена (2011-12-19). С шашкой на танк: неустрашимая кавалерия Льва Доватора. РИА Новости. the original on 2013-06-07 2012-05-16 үдэртэ хандаһан.
- Секретная миссия генерала Доватора / Искатели / Телеканал Культура (2018-03-22).
Герой Советского Союза, генерал-майор Лев Михайлович Доватор (1903—1941) / худ. И.Чудновский. — ИЗОГИЗ, 1955.