Хасагууд

Ошибка скрипта: Функции «InfoboxTemplate» не существует. Хасагууд (тюрк арад зон. Казахстанда шадархи Или-Хасаг автономито тойрог), Астраханиин можо, Оренбургын можо, Киргизстанай хүн зоной ехэхэн хуби. Энэһээ гадна Баян-Үлгы аймаг нютагта ажаһууна. Антропологиин талаар, хасагууд европеоид болон монголоид томо расануудай хоорондохи Урда Сибириин расада агуулна^{тюрк хэлэнэй бүлэгэй хибчаг дэд бүлэгтэ агуулдаг хасаг юм.}

Түүхэ

1911-1914 оной хоорондо һүүдэрлэгдэһэн бүргэд гартаа бариһан моритон хасаг эрэ хүн

Хасагууд тюрк угсаатанай найман, хэрэйд, жалайр, хонгирад, хатагин (2-3 сая? хүн), иран угсаанай скиф, сак, сармат, массагет зэргэ аймагуудһаа бүридэһэн үндэһэтэн юм. Хасагуудай дундахи найман, хэрэйд, жалайр, хонгирад тус бүри олон зуун мянган хүнтэй томохон обогууд юм.

Хасагуудай жүз гү, али ордониинь баруун, дунда, зүүн гэһэн гурбан жэгүүрһээ бүридэдэг обог аймагай зохёон байгуулалта юм. Бии болоһон саг хугасаанай хубида эрдэмтэд янза бүри һаналтай байдаг ба XV-р зуунһаа эртэгүй бии болоһон түүхэтэй^[8].

Анха жүзүүд XVI зуун жэлһээ Зүүнгарай хаанта уласта эсэргүү байлдаанда түрэ зуура нэгэдэдэг байгаа. Мүнөөнэй Казахстанда, аймгархахань амидаралда түгээмэл. Мүнөөшье гэһэн ушаралдахадаа ямар аймагайнхи бэ гэжэ бэе бэеһээн асуусагаадаг. Гэхыдээ аймагуудай хоорондо ямар нэгэн үһөө хоросол үгы болоод аймаг харгалзахагүйгөөр тэдэ нэгэл үндэһэтэн гэжэ үзэгдэдэг. Мүнөөнэй Казахстандахи ехэнхи Хасагуудынь:

Ехэ (Аха) жүз - хамгийн үсөөн хүнтэй
Бага (Дүү) жүз
Дунда жүз гэхэ гурбан жүзэй али нэгэндэнь хамаардаг.

Жүз бүри дотороо олон тооной аймагай бүлэгүүд, аймагууд болон обогуудые багтаадаг.

Ехэ, дунда жүз хасагуудай дунда монгол гаралтай хүн зон нилээдгүй байдаг бол бага жүз түрэг гаралай хүн зон зонхилдог гэжэ зарим түүхэшэд хөөрэнэ.^{Долоон уһанай гү, али баруун Моголистанһаа гаралтай ушар хасагай түрые тэригүүлхэ үүргэ гүйсэдхэдэг байһан бололтой. Моголистанай ноёд Монголой Алтан ургын ноёд байһан тула хасагуудые ударидаха байра һууритай болоходо нүлөөлһэн байжа болохо юм.}

Хасагуудай обог аймагууд

Ехэ жүз:

Албан
Жалайр
Дулат
Ошакты
Сары-уйсун
Сиргели
Суан
Шанышкылы
Канлы
Шакшам
Шапырашты
Ысты

Дунда жүз:

Аргын
Хэрэйд
Хонгирад
Хибчаг
Наймад
Уак
Таракты

Бага жүз:

Алимулы
Шекты
Шомекей
Торткара
Кете
Каракесек
Карасакал

Жетыру
Табын
Жагалбайлы
Керейт
Тама
Телеу
Кердери
Рамадан

Байулы
Адай
Байбакты
Берш
Таз
Шеркеш
Маскар
Тана
Кызылкурт
Алтын
Жаппас
Ысык
Есентемир
Алаша

Зүүлтэ

↑ Lewis, M. Paul (ed.) (2009). Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition.. Dallas, Tex.: SIL International..
↑ Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на начало 2016 года
↑ Этнический состав населения КНР (на кит. языке)
↑ Этнического атласа Узбекистана
↑ Данные переписи населения РФ 2010 года
↑ Перепись населения Монголии 2010 года
Ю. В. Бромлей. Ред. коллегия: С. А. Арутюнов, С. И. Брук, Т. А. Жданко и др. — М.: Советская энциклопедия, 1988. — 624 с.
2006. — 232 бет. ISBN 9965-33-633-4
↑ М.Жампеисов: Казахская этнология. Старший жуз – монголы, Средний – ойраты, Младший – тюрки

Холбооһон

Лица России: Казахи (ород)
Ундасынов И.Н. История казахов и их предков (ород)
Казахские поверья (ород)
Фотографии из архива Российского Этнографического музея (ород)
Казахи. Кочевать – значит жить (ород)
Ш.К.Ахметова. "Пища казахов Западной Сибири: традиции и новации" (ород)

[perepis-1] Lewis, M. Paul (ed.) (2009). Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition.. Dallas, Tex.: SIL International..

[KZ2016-2] Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на начало 2016 года

[China-3] Этнический состав населения КНР (на кит. языке)

[Узбекистан-4] Этнического атласа Узбекистана

[Prerepis2010total-5] Данные переписи населения РФ 2010 года

[Mongol-6] Перепись населения Монголии 2010 года

[7] Ю. В. Бромлей. Ред. коллегия: С. А. Арутюнов, С. И. Брук, Т. А. Жданко и др. — М.: Советская энциклопедия, 1988. — 624 с.

[kaz10-8] 2006. — 232 бет. ISBN 9965-33-633-4

[9] М.Жампеисов: Казахская этнология. Старший жуз – монголы, Средний – ойраты, Младший – тюрки

хибчаг дэд бүлэгтэ

хасаг

[8]