Олешев Николай Николаевич

Олешев Николай Николаевич
Түрэһэн һара/үдэр	1903 оной сентябриин 21 (8)
Түрэһэн газар	хото Пошехонье, Ярославскын губерни, Оросой Эзэнтэ Гүрэн
Наһа бараһан һара/үдэр	1970 оной ноябриин 2
Наһа бараһан газар	Рига хото, Латвиин ССР, Зүблэлтэ холбоото улас
Хамаадал	СССР
Сэрэгэй түрэл янзань	пограничные войска ябаган сэрэг
Алба хэһэн жэлнүүд	1918 — 1969 он
Нэрэ зэргэ
Захираа	Буудалгын 371-дэхи дивизи Буудалгын 36-дахи Буудалгын 113-дахи корпус 14-дэхи арми 13-дахи арми
Дайн/байлдаан	Ород гүрэндэ Эрхэтэдэй дайн Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн Совет-япон дайн
Шангууд ба шагналнууд	Хари гүрэнүүдэй
РУВИКИ.Медиа дахи Медиафайл

СССР-эй Хэлхеэ холбооной конверт, 1980 он

Олешев Николай Николаевич 1903 оной сентябриин 8(21), Пошехонье хото, мүнөөнэй Яровславскын можо — 1970 оной ноябриин 2, Рига — зүблэлэй сэрэгэй дарга, генерал-лейтенант (1945.05.05), Зүблэлтэ Холбооной Баатар (1945.09.08)

Намтар

Николай Николаевич Олешев 1903 оной сентябриин 8 (21)-дэ Пошехонье хотодо (мүнөө Ярославскын можын) түрэһэн юм, бусад мэдээгээр — Ярославль хотодо (по другим данным — в городе Ярославль артиллериин полкын капельмейстерын гэр бүлэдэ (албан ёһын баримтануудаар — ажалша хүнэй гэр бүлэдэ).

Һүмын эхин шатын һургуули дүүргээ. Москвагай 2-дохи кадетскэ корпуста һураһан аад, 1917 оной онсо үйлэнүүдһээ боложо дүүргээгүй, корпус тараагдахадань, Олешев Ярославль руу бусаба. 1918 оной февраль hараhаа Ярославль хотын «Кооперативный путь» гэһэн типографида хэблэгшээр болон үзэг суглуулагшаар хүдэлөө.

Сэрэгэй албан

Эрхэтэдэй дайн

1918 оной ноябрь hарада Улаан Армида татагдаад, сэрэгшээр Ярославскын сэрэгэй госпитальда комендатурын захиралда эльгээгдэбэ, 1920 оной май hарада 13-дахи армиин (Урда фронтын) бүридэлдэ нэгэдэмэл хээрын 283-дахи госпитальда данса бүридхэгшөөр томилогдоо.

Дайнай хоорондохи саг

1921 оной ноябрь һараһаа 18-дахи Ярославскын Улаан Тугай буудалгын дивизиин ЧК/ГПУ-гай тусхай таһагай ажалшанаар, удаань эрхэ түлөөлэлгын алба хааһан байна. 1923 оной сентябрь һарада Коминтернын нэрэмжэтэ Твериин морин сэрэгэй һургуулида эльгээгдэжэ, һуралсалай үедэ дайшалхы бүлэгэй взводой захирагшаар алба хэбэ. Һуралсалаа дүүргээд, 1926 оной сентябрь һарада СССР-эй ОГПУ-гай хилын сэрэгтэ эльгээгдээ. Забайкалиин хизаарай Троицкосавскын хилын 51-дэхи отрядта даргын туһалагша болон хилын харуулда даргын, жагсаалай талаар хилын отрядай комендантын туһалагша, сэрэгэй бэлэдхэлэй бүлэгэй дарга гээд тушаалнуудта алба хэһэн байна. Үбэр Байгалай дэбисхэр руу Манжуурай талаһаа саг үргэлжэ дээрмэдэлгэ, сүйд ябуулжа байгаа дээрмэшэдэй болон сагаан гвардиин отрядуудтай эсэргүү тэмсэлэй сэрэгэй үйлэнүүдтэ хабаадалсаа. Зориг болон дайшалхы мэргэн шадабариин түлөө «Хубисхалда эсэргүүшэдтэй шударгы тэмсэлэй түлөө ОГПУ-гай хүтэлбэриһөө» гэһэн тэмдэгтэй мүнгэн часыгаар шагнагдаа.

1932 оной май һараһаа ОГПУ-гай сэрэгүүдэй Нерчинскын 54-дэхи хилын отрядай сэрэгэй ухаамжалһан хүдэлөөнэй бүлэгэй даргын туһалагшаар, ахамад эрхэ түлөөлэгшын тушаалда ябаа, харин 1935 оной август һарада Үбэр Байгалай тойрогой (Эрхүү) НКВД-гэй сэрэгүүдэй морин сэрэгэй 7-дохи полкын бага захиралгын бүридэлэй полкын һургуулиин даргаар томилогдоо.

1937 ондо ВКП(б)-гэй гэшүүн болобо.

1938 оной январь һараһаа Мангутын хилын 64-дэхи отрядай 2-дохи таһагые даагшаар, штабай даргын уялга дүүргэгшээр алба хааһан байна, удаань 1939 оной декабрь һарада Үбэр Байгалай тойрогой НКВД-гэй Хилын сэрэгэй хүтэлбэриин штабай 1-дэхи таһагай даргаар томилогдоо. 1940 оной июль һарада майор Олешев Киевэй тойрогой НКВД-н хилын сэрэгүүдэй хүтэлбэриин штаб руу эльгээгдээ, тэндэ штабай 1-дэхи таһагай 2-дохи бүлэгэй даргаар хүдэлөөд, һара болоод Львов хотодо Украинын тойрогой хилын сэрэгүүдэй 1-дэхи таһагай 2-дохи бүлэгэй даргаар томилогдоо.

1941 ондо албаяа таһалангүй М. В. Фрунзын нэрэмжэтэ Улаан Армиин Сэрэгэй Академиин 1-дэхи курс дүүргээ.

Эсэгэ Ороноо Хамгаалгын Агууехэ дайн

Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай эхилхэдэ, Баруун Украинын дэбисхэр дээрэ байжа, Баруун-Урдахи фронтын Львовска гарнизоной хилын нэгэдэмэл отрядай штабай даргын тушаалда томилогдоо бэлэй. Львов-Черновцын хамгаалалтын үйлэнүүдтэ гэдэргээ тэхэрихэ үедөө тэрэнэй отряд частьнуудһаа таһарһан хилын харуулшадай багахан бүлэгүүдые өөртөө ниилүүлэн ябаа. Нэгэдүүлэгдэһэн отряд немецүүдэй ара талада Проскуров — Винница — Белая Церковь гэһэн замаар байлдаанай үйлэнүүдээр тэмсэһээр лэ бүһэлэлтэһээ мултарһан юм.

Майор Олешев 1941 оной август һарада бүһэлэлтэһээ гараһанай удаа Баруун фронтын 30-дахи армиин штабай шууд таһагай даргын ахамад туһалагшаар томилогдоо һэн. Смоленскын байлдаанай үедэ Белый хотын шадар хамгаалгын сэрэгэй үйлэнүүдтэ, Калинин ба Клинскын-Солнечногорскын хамгаалалтын үйлэнүүдтэ, Москвагай түлөө тулалдаанай, Клинск-Солнечногорск ба Ржев-Вяземскын добтолгын үйлэнүүдтэ хабаадаһан байна.

Подполковник Олешев Ржевэй байлдаанда хабаадаһан буудалгын 371-дэхи дивизиин (30-дахи арми, Калининска фронт) захирагшаар 1942 оной февраль һарада томилогдоо. Олешевай дивизиин ударидагша байхадаа эгээл түрүүшын байлдаанай ехэ даабари — Ржев шадар хүреэлэндэ ороһон Зүблэлтын бүлэгүүдые сүлөөлхэ харгы гаргаха гэһэн хэрэг амжалтатайгаар дүүргээ. Түрүүшын Ржев-Сычевскын, хоёрдохи Ржев-Сычевскын (энэ үшөө «Марс» гэжэ үйлэ) болон Ржев-Вязьмын добтолгын сэрэгэй үйлэ хэрэгүүдтэ хабаадаһан.

1943 оной май һарада Баруун фронтын 31-дэхи армиин (удаань 3-дахи Белорусска фронт) буудалгын 36-дахи корпусай захирагшаар томилогдоо, тус корпус Смоленскын добтолгын байлдаануудта хабаадаһан, тэрэ тоодо Ярцево, Смоленск хотонуудые сүлөөлһэн байна. 1944 оной июнь һара- июлиин эхеэр Витебск-Оршанскын байлдаануудай үедэ корпусые амжалтатайгаар хүтэлбэрилжэ, Дубровно, Орша хотонуудые сүлөөлхэдөө шалгарһан байгаа.

1944 оной июлиин 4-дэ генерал-майор Олешев 3-дахи Белоруссиин фронтын 39-дэхи армиин буудалгын 113-дахи корпусай захирагшаар томилогдоо, тэрэ Балтиин (Каунасскын ба Мемельскын байлдаануудта), Зүүн Пруссида (Гумбиннен-Голдапскын, Зүүн Пруссиин добтолгодо) сэрэгэй үйлэ хэрэгүүдтэ хабаадаһан байна. Мемельскын добтолгын үедэ Олешевэй ударидалга дорохи корпус 1944 оной октябриин 9-дэ Шмаленингкен-Виткемен хотые сүлөөлэлгэдэ хабаадаа. Зүүн Пруссиин добтолгын байлдаанай үедэ буудалгын 113-дахи корпус Тильзит хотын түлөө дайлалдаһан, тэрэ шэн габьяагай түлөө Дээдын Ахамад Захирагшын зарлигаар «Тильзитский» гэһэн хүндэтэ нэрэ зэргэдэ хүртөө. Зүүн Пруссиин ниислэл Кёнигсберг хото руу добтололгодо хабаадаһанай түлөө корпус Улаан Тугай орденоор шагнагдаа. 1945 оной майн 5-да корпусай захирагшада «генерал-лейтенант» гэһэн сэрэгэй удаадахи зэргэ олгогдоо.

Зүблэлтын-Япон дайн

Байлдаанай дүүрэһэнэй удаа 113-дахи буудалгын корпус 39-дэхи бүхы сэрэгүүдтэй хамта Үбэр Байгалай хизаар руу эльгээгдэжэ, Үбэр Байгалай фронтын бүридэлдэ оруулагдаа. Зүблэлтэ-Япон дайнай эхилхэдэ, 1945 оной августын 9-дэ корпус добтололгодо орожо, Хинган-Мүгдэнэй добтолгын үйлэнүүдэй үедэ тала дайдаар, хахад сүл губинуудаар ябаад, Ехэ Хинган шэлэ дайда байлдаануудаар дабажа гараа. Түб Манжуурта хүрэжэ, корпус Ваньемяо, Ляоян, Сыпин, Мукден хотонуудай түлөө сэрэгэй үйлэнүүдтэ хабаадаһан байна. Һүүлшын хото сүлөөлһэнэй түлөө корпус «Мүкдэнэй» гэжэ хүндэтэ нэрэ зэргэдэ хүртөө. Япон гүрэнтэй дайнай бүхы хаһада тус корпус 15 үдэрэй туршада байлдаануудаар бүхыдөө 950 модоной зай гаталһан юм.

Бүхы сэрэгэй үйлэ хэрэгүүдэй туршада генерал-лейтенант Олешев онсо зориг, хүсэ шадал харуулжа, өөрын болон даалгаһан сэрэгүүдые шадамар бэрхээр хүтэлбэрилжэ, зэбсэгтэ хүсэнэй бүхы һалбаринуудай харилсаа һайнаар хүгжөөжэ, эмхидхэжэ байгаа. Тэрэ сэрэгүүдэйнгэй урда ходол түрүүлжэ, шадамар, шиидэнги үйлэ хэрэгүүдээр корпуста даалгаһан дайшалхы даабариие гайхамшаг мэргэнээр дүүргэжэ, сэрэгтээ болон техникэдээ тон үсөөн хохидол үзүүлһэн байна. 500 гаран Япон сэрэгшэд болон офицернүүд ами наһаяа алдаһан, 2500 -гаад хүн хүреэлэндэ тушаагдаа, ехэ хэмжээнэй техникэ эзэмдэн абтагдаа.

СССР-эй Верховно Соведэй Президиумай 1945 оной сентябриин 8-най Зарлигаар корпусые шадамар бэрхээр хүтэлбэрилһэн, Япон эзэрхэг булимтарагшадтай тэмсэлдэ захиралтын сэрэгэй дайшалхы даабаринуудые жэшээтэ бэрхээр дүүргэһэнэй түлөө болон тэрэниие туйлахадаа, шэн зориг, баатаршалга гаргаһанай түлөө генерал-лейтенант Николай Николаевич Олешев Зүблэлтэ Холбооной Баатарай нэрэ зэргэдэ хүртөөд, Ленинэй орденоор болон Алтан Одоной медаляар (№ 8747) шагнагдаһан байха юм.

Дайнай һүүлээрхи ажалай намтар

Москва хотын Троекуровскын хүдөөлүүлгын газарта Н. Н. Олешевай хүүр табигданхай

Н. Н. Олешевай нэрэ хүндэдэ зорюулагдаһан Дурасхаалай самбар Минск хотодо Олешевай гудамжын, 6-дахи гэртэ тодхогдоһон (гэрэл зураг буулгаһанай һүүлээр уданшьегүй байшан һандаргагдаһан юм).

Дайнай дүүрэхэдэ, 1945 оной сентябрь һараһаа НКО-гой алба хэгшэдэй Гол хүтэлбэриин мэдэлдэ байгаад, 1946 оной февраль һарада К. Е. Ворошиловай нэрэмжэтэ Сэрэгэй дээдэ академидэ һурахаяа эльгээгдэжэ, тэрэнээ 1948 оной февраль һарада дүүргээ. 1948 оной июнь һарада Чукоткын хахад арал дээрэ оршодог шэнээр байгуулагдаһан 14-дэхи армиин (Алас Дурнын сэрэгэй тойрогой) захирагшаар томилогдоо.

Н. Н. Олешев 1951 оной май һараһаа СССР-эй хамгаалгын сайдай мэдэлдэ байжа, тэрэл жэлэй декабрь һарада Киевэй сэрэгэй тойрогой захирагшын туһалагшаар томилогдоо, 1953 оной январь һарада 13-дахи армиин (Карпатын шадархи сэрэгэй тойрогой) захирагшын тушаалда, 1954 оной апрель һарада байлдаанай бэлэдхэлэй сэрэгэй ехэ даргын туһалагшаар — Балтиин шадархи сэрэгэй тойрогой байлдаанай бэлэдхэлэй хүтэлбэриин даргын тушаалда байгаа.

1955 оной декабрь һарада Болгари руу албанай хэрэгээр эльгээгдэжэ, Болгариин арадай армиин дайшалхы бэлэдхэлэй таһагай дарганарай сэрэгэй ахамад зүблэгшөөр алба хэһэн байна. Даалгабари дүүргээд, бусаһанай удаа 1959 оной март һараһаа Хуурай газарай сэрэгэй ахамад томо захирагшын мэдэлдэ байгаа. Тэрэл жэлэй апрель hарада дахин дайшалхы бэлэдхэлэй сэрэгэй захирагшын орлогшо — Балтиин шадархи сэрэгэй тойрогой штабай байлдаанай бэлэдхэлэй таhагай даргын тушаалда томилогдоод, 1961 оной апрель һарада энэл тойрогой сэрэгүүдэй захирагшадай дайшалхы бэлэдхэлэй ба дээдэ һургуулинуудай талаар орлогшын тушаалда томилогдобо.

Генерал-лейтенант Н. Н. Олешев 1969 оной декабрь һарада албанһаа табигдаа. Тэрэ 1970 оной ноябриин 2-то Рига хотодо (Латвиин ССР) наһа бараа, тэндээл хүдөөлүүлэгдэһэн байна. 1994 оной май һарада Москвагай Троекуровскын хүдөөлүүлгын газарта (газарай 3-дахи хэһэг) асарагдажа, дахин хүдөөлүүлэгдэһэн байна.

Шагналнууд

• Зүблэлтэ Холбооной Батарай «Алтан одон» медаль (№ 8747,1945/08/09);
• Ленинэй гурбан орден (1945.02.21;1945.04.19; 1945.09.08);
• Улаан Тугай дүрбэн орден (1942/05/28; 1944/03/11; 1949/06/20; 1968/02/22);
• Суворовай орден, 2-дохи шатын (1943.09.28 № 514);
• Кутузовай 2-дохи шатын хоёр орден (№ 106,1943.01.30; № 326 1943.04.09);
• Богдан Хмельницкын 2-дохи шатын орден (№ 296 1944.07.04.);
• Эсэгын дайнай 1-дэхи шатын Орден (1943.03.12);
• Медаль «За отвагу» (1942);
• Медаль «За оборону Москвы»;
• Медаль «За взятие Кёнигсберга»;
• Медали СССР[7][8];
• Орден Народной Республики Болгария 2-й степени;
• Орден «За воинскую доблесть» V класса (Польша, 19.12.1968)[9];
• Медаль «25 лет Болгарской народной армии» (Болгария, 18.09.1969);
• Медаль «За Победу над Японией» (Монголия).
• Медаль «За отвагу» (1942);
• Медаль «За оборону Москвы»;
• Медаль «За взятие Кёнигсберга»;
• Медали СССР[7][8];
• Орден Народной Республики Болгария 2-й степени;
• Орден «За воинскую доблесть» V класса (Польша, 19.12.1968)[9];
• Медаль «25 лет Болгарской народной армии» (Болгария, 18.09.1969);
• Медаль «За Победу над Японией» (Монголия).

Дурасхаал

• РСФСР-эй сайдуудай Зүблэлэй 1972 оной августын 24-эй № 531-69 тогтоолоор Зүблэлтэ Холбооной Баатар генерал-лейтенант Н. Н. Олешевай нэрэ СССР-эй Сайдуудай Зүблэлэй Соведэй дэргэдэхи КГБ-гэй Үбэр Байгалай хилын тойрогой 51-дэхи (Хяагта) хилын отрядай хилын сэрэгүүдэй нэгэндэ олгуулагдаа (мүнөө Оросой Уласай ФСБ-гэй Буряад Уласай болон Шэтэ можын хилын захиргаан).
• Минск хотын нэгэ гудамжа Н. Н. Олешевай нэрээр нэрлэгдэнхэй.
• Ржев хотын сүлөөлэгшэдтэ зорюулагдаһан обелискын постамент дээрэ мүн лэ тэрэнэй нэрэ һиилэгдэнхэй.
• Пошехонье хотодо (Ярославскын хизаар) Сэрэгэй Алдар солын аллейдэ Баатарай угалзатай стела табигдаа

Сэрэгэй зэргэнүүд

• Майор;
• Подполковник (1941);
• Полковник (1942);
• Генерал-майор (1943оной февралиин 14);
• Генерал-лейтенант (1945 оной майн 5).

Ажаглалта

Ном зохёол

• Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1988. — Т. 2 /Любов — Ящук/. — 863 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-203-00536-2.
• Коллектив авторов. Великая Отечественная: Комкоры. Военный биографический словарь / Под общей редакцией М. Г. Вожакина. — М.; Жуковский: Кучково поле, 2006. — Т. 1. — С. 407—408. — ISBN 5-901679-08-3.
• Коллектив авторов. Великая Отечественная: Комдивы. Военный биографический словарь. Командиры стрелковых, горнострелковых дивизий, крымских, полярных, петрозаводских дивизий, дивизий ребольского направления, истребительных дивизий. (Ибянский — Печененко). — М.: Кучково поле, 2015. — Т. 4. — С. 1034—1036. — 330 экз. — ISBN 978-5-9950-0602-2.
• Герои земли Ярославской. — Ярославль, 2012. — Т. 5/6. — С.457-471.
• Герои огненных лет. — Ярославль: Верхне-Волжское книжное издательство, 1985. — 3-е изд. — С.287-291.
• Их именами назвали заставы. — Алма-Ата, 1979. — С.318—326.
• Кудинов П. Н. Всю жизнь в строю. — Рига: «Лиесма», 1974.
• Никифоров А. А., Пашков А. М. В памяти народа. — Южно-Сахалинск, 1984. — С.48—49.
• Никифоров А. А., Талдыкин Ю. А. Герои-пограничники в памяти народа. — М., 1979.
• Никифоров А. А., Пешков А. М. Эстафета мужества. — Южно-Сахалинск, 1988.
• Пограничная застава / Сост. Г. М. Игнаткович, В. А. Мельничук. — 2-е изд. — М.: Политиздат, 1980.
• Николай Николаевич Олешев. Сайт «Герои страны».
• Биография Н. Н. Олешева на сайте Белорусского союза суворовцев и кадет Архивная копия от 6 апреля 2016 на Wayback Machine.
• Волынец А. «Самая северная армия СССР — готовил ли Сталин десант на Аляску?» Архивная копия от 4 августа 2016 на Wayback Machine

Ссылкэнүүд

• Николай Николаевич Олешев. Сайт «Герои страны».
• Биография Н. Н. Олешева на сайте Белорусского союза суворовцев и кадет Архивная копия от 6 апреля 2016 на Wayback Machine.
• Волынец А. «Самая северная армия СССР — готовил ли Сталин десант на Аляску?» Архивная копия от 4 августа 2016 на Wayback Machine