Джеймс Уатт
| Джеймс Уатт | |
|---|---|
| Файл:Watt James von Breda.jpg | |
| Ажал үйлэ: | эрдэмтэн, зохёон бүтээгшэ, механик, инженер |
| Түрэһэн үдэр: | 1736 оной январиин 19[1][2][…] |
| Түрэһэн газар: | Гринок, Шотланд |
| Эрхэтэнэй харьяалал: | |
| Наһа бараһан үдэр: | 1819 оной августын 25[3][4][…] (83 наһатай) |
| Наһа бараһан газар: | Бирмингем, Англи |
| Гарай үзэг: |
 |
.svg){kind=small}
Джеймс Уатт (англ. James Watt, 1736 оной январиин 19-дэ түрөө, 1819 оной августын 25-да наһа бараһан)[5] — Шотландын зохёон бүтээгшэ, механик инженер болоод Ньюкоменай уурын хүдэлгүүрые һайжаруулһан Ехэ Британиин Хаанта Улас болон дэлхэй дахинда ажа үйлдэбэрэй хубисхалаар абашарха өөршэлэлтэй һуури боложо үгэһэн.
Намтар
Джэймс Уатт 1736 оной январиин 19-дэ Клайдай булангийн Рэнфрэширай Гринок хотодо түрэбэ. Тэрэнэй эсэгэ уһан онгосо барихаһаа гадана, уһан онгосотой гүйсэдхэгшэ байһан болоод хотынгоо юрэнхы хуули сахюулагшаар ажаллалжа байһан. Эхэнь Агнес Муйрхэд нэрэ хүндэтэй гэр бүлэһээ гарбалтай үндэр болбосоролтой эхэнэр байгаа. Эсэгэ эхэ хоюулаа пресвисерианизм шажантай байһан болоод хатуу ковенантерүүд байба. Уаттай үбэг эсэгэ Томас Уатт тоогой ухаанай багша, Картсбёрнэй баронай хуули сахюулагша байгаа. Уатт һургуулида тогтомол ябажа шадаагүй. Эхилээд эхэ гэрээрээ түүндэ багшалжа байһан болобошье һүүлдэ Гринокой бага һургуулида ороһон.[6] Тэрээр гарай маша ехэ дүйтэй болоод тоогой ухаанта абьяастай болохоо харуулаа. Хэдыхээр латин, грек хэлэнүүдтэ һонирхолгүй байһан абашье шотландиин арад түмэнэй домог яриаг шэмтэн һонирхожо байба.
Түүные 18-тайда эхэ наһа баража, эсэгынхэ бэе доройтожо эхилбэ. Уатт Лондон руу хэмжэхэ багажа хэрэгһэл хэжэ һурахаар нэгэ жэлын хугасаатай ябажа ерээд Глазгодо багажа хэрэгсэл хэхэ бизнесээ байгуулахые зорибо. Гэбшье тэрээр дадалгын долоон жэлын хугасаагаа дүүргээгүй байһан ушарһаа хэдыгээр Шотландта тоогой ухаан багажа хэрэгсэл хэдэг өөр хүн байгаагүй болобошье Глазгогой алхашадай холбоо (алха хэрэглэдэг бүхы гар уршуудын нэгэдхэһэн) түүнэй үргэдэлые хүлээжэ абаагүй.
Уаттые энэхүү хүндэ байдалһаа Глазгогой Ехэ һургуулиин гурбан профессор абаража, ехэ һургуулиинхаа дотор зүжэг цех байгуулха боломжо үгэбэ. 1758 ондо энэ цех байгуулагдаһан болоод дээрэхэ гурбан профессорой нэгэ физик, химик Джозеф Блэк Уаттай анда нүхэр болоһон.
1764 ондо Уатт өөрын үеэл Маргарет Миллертэй һуужа, табан хүүгэдтэй болоһоной гурбан наһа бэе гүйсэжэ шадаагүй үнгэрһэн. Маргарет 1772 ондо хүүгэд түрүүлхэ гэжэ байгаад наһа бараһан. 1777 ондо Уатт дахин хүнтэй һуугаа һэн. Энэ удаа Глазгогой даабуунай будаг үйлдэбэрлэгшын охин Энн МакГрэгортой һуугаа. Энн 1832 ондо наһа бараһан.
Уатт Джон нэрэтэй ахатай байһан болоод Джеймсые 17-тойдо хүлэг онгосоной сүйрэлээр наһа бараһан.
Түрүүщын хүдэлмэринүүд
1776 ондо анханай хүдэлүүрнүүдые үйлэдбэридэ һуурилуулжа, ажалалуулжа эхилээ. Эдгээр анханай хүдэлгүүрүүдые шахуурганда хэрэглэжэ байһан болоод уурхайн сооногой ёроолдо байха шахуургые ажалалуулахад ашаглажа байба. Захяалгашье субжв эхилһэн болоод дараашын 5 жэлэй хугасаанда Уатт ехэ түлэбэ Корнуоллдоо уурхайгаһаа уһан шабхаха зорюулалтатай олон хүдэлгүүр һуурилуулжа туншье забгүй байлаа.
Баултон Ваттые бүлүүрэй хүдэлгөөные нунтаглаха, нэхэхэ, тээрэмдэхэ эргэлтэтэ хүсэн болгохые итагаһанаар шэнэ бүтээлые хэрэглэхэ һалбарые маша ехэ үргэжүүлээ һэн.
Нэмэжэ уншаха материал
- «Some Unpublished Letters of James Watt» in Journal of Institution of Mechanical Engineers (London, 1915).
- Andrew Carnegie, James Watt University Press of the Pacific (2001) (Reprinted from the 1913 ed.), ISBN 0-89875-578-6.
- Dickenson, H. W. (1935). James Watt: Craftsman and Engineer. Cambridge University Press.
- H. W. Dickinson and Hugh Pembroke Vowles James Watt and the Industrial Revolution (published in 1943, new edition 1948 and reprinted in 1949. Also published in Spanish and Portuguese (1944) by the British Council)
- Hills, Rev. Dr. Richard L., James Watt, Vol 1, His time in Scotland, 1736—1774 (2002); Vol 2, The years of toil, 1775—1785; Vol 3 Triumph through adversity 1785—1819. Landmark Publishing Ltd, ISBN 1-84306-045-0.
- Hulse David K. (1999). The early development of the steam engine. Leamington Spa, UK: TEE Publishing, 127 - 152. ISBN 1 85761 107 1.
- Hulse David K. (2001). The development of rotary motion by steam power. Leamington, UK: TEE Publishing Ltd.. ISBN 1 85761 119 5.
- Marsden, Ben. Watt’s Perfect Engine Columbia University Press (New York, 2002) ISBN 0-231-13172-0.
- Muirhead, James Patrick (1854). Origin and Progress of the Mechanical Inventions of James Watt. London: John Murray.
- Muirhead, James Patrick (1858). The Life of James Watt. London: John Murray.
- Samuel Smiles, Lives of the Engineers, (London, 1861-62, new edition, five volumes, 1905).
- Холбогдохо сэдэбэ
- Schofield, Robert E. (1963). The Lunar Society, A Social History of Provincial Science and Industry in Eighteenth Century England. Clarendon Press.
- Uglow, Jenny (2002). The Lunar Men. London: Farrar, Straus and Giroux.
Ссылкэнүүд
Энэ хуудаһан Джеймс Уатт гэһэн РУВИКИ.Медиа ангилал холбооһотой.- James Watt by Andrew Carnegie (1905)
- James Watt by Thomas H. Marshall (1925)
- Archives of Soho at Birmingham Central Library.
- BBC History: James Watt
- Revolutionary Players website
- Cornwall Record Office Boulton & Watt letters
- Significant Scots — James Watt
- Chapter 8: The Record of the Steam Engine. www.history.rochester.edu. 2009-07-06 үдэртэ хандаһан.
Ссылкэнүүд
- Энэ хуудаһан Джеймс Уатт гэһэн РУВИКИ.Медиа ангилал холбооһотой.
Ажаглалта
- ↑ Bramwell F. Watt, James (1736-1819) (DNB00) (англ.) // Dictionary of National Biography / L. Stephen, S. Lee — London: Smith, Elder & Co., 1885.
- ↑ James Watt // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ James Watt // Encyclopædia Britannica (англ.)
- ↑ Lundy D. R. James Watt // The Peerage (англ.)
- ↑ Нэр хүндтэй эх сурвалжууд түүний нас барсан огноог 1819 оны августын 19 гэдэг боловч түүний үеийн бүх бүртгэл мэдээлэлд нас барсан огноог нь августын 25 гэж тэмдэглэсэн байдаг бөгөөд сентябриин 2-нд оршуулсан гэсэн байдаг. Августын 19 гэдэг сар өдөр анх Жэймс Пэтрик Мүйрхэдийн бичсэн Жэймс Ваттын амьдрал (1858, х. 521) номноос эхтэй юм. Мүйрхэд Ваттын зээ дүү байсан учраас нас барсан огноог сайн мэдэх учиртай хүний нэг үзжээ. Гэвч Мүйрхэдийн бичиг баримт дунд августын 25-ныг өөр газар дурдсан байдаг. Августын 25-ны өдрийг тухайн үеийн сонингийн мэдээнд тавьж байсан (жишээ нь, августын 28-най үдэр Дэ Таймс сонины 3 дугаар нүүрт) бөгөөд Ваттын гэрээслэлд тийнхүү тусгажээ. (Сэнт Мэригийн сүмийн оршуулгын бүртгэлд Ваттын нас барсан огноог дурдаагүй байна.)
- ↑ Tann, Jennifer (2004). “James Watt (1736–1819)”, Oxford Dictionary of National Biography. Oxford, England: Oxford University Press.
