Григориин литэ
Григориин литэнь 1582 ондо Римэй папа Григорий XIII Юлиин литые шэнэшлэн сайжруулжа бии болгоһон саг тоолол юм. Одоогоор аргын тоолол гү, али наранай тоолол гэдэг утгаараа дэлхэйн ихэнхэ орондо хэрэглэгдэдэг. Мүн Шэнэ тоолол (ород хэлэн Новый стиль, тобшоор N.S., NS) гэжэ нэрлэгдэхэнь бии.
Нэгэ жэлые 365 хоногто хубааха болоод 4 жэл тутамда үндэр жэл хэмээн 366 хоногтой жэлые тоолно. Юрэнхэйдөө 4-т хубаагдадаг жэлүүд үндэр жэл байдаг болобошье 400 жэлдэ 3 удаа 4-т хубаагдадаг жэлые үндэр жэл бэшэ, юрдын жэлээр тоосодог байна.
Өөрөөр хэлбэл жэлэй тоо 400-т хубаагдаг бол үндэр жэл. 400 хубаагдадаггүй болобошье 100-д хубаагдадаг бол үндэр жэл бэшэ. Харин дээрхэ 2-һоо бусад тохёолдолдо оной тоо 4-д хубаагдажа байбал үндэр жэл хэмээн тоосно гэһэн үгэ.
Зарим уласай Григориин тоололые мүрдэжэ эхэлһэн хугасаа
- 1582 оной октябриин 15 - Итали, Испани, Португал, Польш
- 1582 оной Францын хубисхалай дараа хэһэг хугасаанда өөһэдын он тоололые хэрэглэжэ байба.
- 1583 оной январиин 1 - Бельги, Нидерландын нэг хэсэг
- 1583-1587 - Германи, Швейцари, Унгарын католик шажантай хотууд
- 1700 оной протестант шажантай хотууд, Дани
- 1752 оной сентябриин 14 - Ехэ Британи, хожмын Америкын Нэгэдэһэн Улас зэргэ колониудын хамт
- 1753 оной мартын 1 - Швед
- 1873 онойянвариин 1 - Япон
- 1918 оной февралиин 14 - Ород
- 1923 оной мартын 1 - Грек
Мүн үзэхэ
- Үндэр жэл
- Үндэр секунд
- Юлиин литэ
- ISO 8601 - Он тоололтой хамааралтай стандартууд