Башкир хэлэнэй үдэр
| Башкир хэлэнэй үдэр | |
|---|---|
 | |
| Түхэл | Соёлой |
| Ондоогоор | ba:Башҡорт теле көнө |
| Тогтоогдоһон | Башкортостан Уласай Толгойлогшо Радий Фаритович Хабировай тогтоолоор |
| Тэмдэглэгдэнэ | 2015 онһоо |
| Һара\үдэр | декабриин 14 |
| Холбоотой | энэ үдэр Башкир яһатанай эрхим поэт, гэгээрүүлэгшэ Мифтахетдин Акмулла түрэһэн юм. |
Башкир хэлэнэй үдэр (ород хэлэн дээрэ День башкирского языка) — башкир хэлэ сахин хамгаалха, аршалха, саашанхи уенүүдтөө хадагалан дамжуулха, хүгжөөхэ хэрэгтэ зорюулагдаһан һайндэр. Башкир хэлэн ород хэлэнтэй зэргэ Башкортостан Уласай албан ёһоной хэлэнүүдэй нэгэн юм. Тэрэ хадаа Алтай хэлэнэй бүлэгэй түрэг бүлэгтэ хамаадана. Башкир хэлэн өөрын баян түүхэтэй, соёлтой. Башкортостан Уласай Толгойлогшо Радий Фаритович Хабировай тогтоолоор 2019 онһоо эхилжэ, жэл бүри декабриин 14-дэ Башкир хэлэнэй үдэр тэмдэглэгдэнэ[1][2].
Түүхэ
Үндэһэн хэлэеэ сахиха, хүгжөөхэ, мүн залуушуулай дунда һонирхол дээшэлүүлхэ хэрэгтэй холбоотойгоор Башкир хэлэнэй үдэр байгуулха тухай һанамжа бии болоо. Башкирнууд – Башкортостанай үндэһэн арад, тэдэнэй хэлэн үндэһэтэнэй онсо шэнжэ хадагалха, соёлой баялигые сахиха хэрэгтэ шухала үүргэ дүүргэдэг.
Башкир хэлэнэй үдэр тэмдэглэхэ үдэр декабриин 14 гэжэ шэлэһэниинь гэнтын бэшэ: энэ үдэр Башкир яһатанай эрхим поэт, гэгээрүүлэгшэ Мифтахетдин Акмулла түрэһэн юм.
Энэ үдэр башкирнуудай Бүхэдэлхэйн Курултайн (конгресс) үүсхэлээр Башкортостан Уласай арадуудай Ассамблейн болон Башкортостан Уласай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманай дэмжэлгээр 2015 ондо тэмдэглэгдэжэ эхилээ. 2019 онһоо албан ёһоной нэрэ зэргэтэй болоо. Түрэл хэлэеэ, уг гарбалаа шудалхаһаа гадна, эхэ эсэгэеэ, элинсэг хулинсагуудаа хүндэлхэ гээшэ соёл болбосоролтой хүн бүхэнэй уялга. Нэгэдэхеэр, хүнэй досоохи юртэмсые баяжуулна, хоёрдохёор, бусад хэлэнүүдые шудалхада хүнгэн болгоодог бшуу[3].
Һайндэрлэлгын заншалнууд
Башкир хэлэнэй һайндэртэ хэлэеэ олондо дэлгэрүүлхэ, хүгжөөхэ зорилготойгоор элдэб хэмжээ ябуулганууд үнгэргэгдэнэ. Һургуули, дээдэ һургуулинуудта башкир хэлэн ба уран зохёолдо зорюулагдаһан хэшээлнүүд үнгэргэгдэнэ, уран уншалгын мүрысөөнүүд, викторинанууд, олимпиаданууд эмхидхэгдэдэг. Мүн тиихэдэ концерт-нааданууд, үзэсхэлэнгүүд болон бусад соёлой хэмжээ ябуулганууд эмхидхэгдэдэг, тэндэ башкир хэлэн дээрэ дуу, шүлэгүүдэй сэхэ тоглолтонуудые шагнаха аргатай. Энэ үдэр Башкортостан болон тэрээнһээ гадууршье онлайн болон офлайн түхэлэй аргаар элдэб хэмжээ ябуулганууд үнгэргэгдэнэ. Башкир уран зохёолшодой, ирагуу найрагшадай уран зохёолой баялигые сахиха, хүгжөөхэ хэрэгтэ онсо анхарал хандуулагдана. Энэ үдэр Мифтахетдин Акмулла, Шайхзада Бабич, Мажит Гафури болон бусад суута уран зохёолшодые оло дахин дурсадаг. Энэ үдэр жэлэй дүнгүүд согсологдожо, урид үнгэргэгдэһэн мүрысөөнүүдэй илагшад элирүүлэгдэдэг. Уласай соёлой ба болбосоролой эмхинүүд бүхы хэмжээ ябуулгануудта хабаададаг[4][2].
Ажаглалта
- ↑ День башкирского языка. Башкирский институт социальных технологий (филиал) Образовательного учреждения профсоюзов высшего образования «Академия труда и социальных отношений». 14 декабр 2022.
- ↑ 1 2 Как в республике отметят День башкирского языка. Башинформ. 7.12.2022.
- ↑ «Мелодичный башкирский язык». Culture.ru.
- ↑ Сегодня в Башкортостане отмечается День башкирского языка. Министерство культуры Республики Башкортостан. 14 декабря 2022 года.