Авраам Линкольн
| Авраам Линкольн | |
|---|---|
| Abraham Lincoln | |
 | |
| Ажал үйлэ: | хуулиша |
| Түрэһэн үдэр: | 1809 оной фералиин 12[1][2][…] |
| Түрэһэн газар: | Ходженвилл, Кентукки можо улас |
| Эрхэтэнэй харьяалал: | |
| Наһа бараһан үдэр: | 1865 оной апрелиин 15[1][4][…] (56 наһатай) |
| Наһа бараһан газар: | Вашингтон (Колумби тойрог) |
| Гарай үзэг: |
 |
.svg){kind=small}
Абрахам Линкольн (англ. Abraham Lincoln, 1809 оной 2 һарын 12, Ходженвилл, юрэнхылэгшын албан тушаалые 1861 оной 3 һараһаа 1865 ондо алагдаха хүрэтэрээ хашаһан түрын ажаябуулагша юм.
Намтар
Ажалша фермерэй гэр бүлэдэ түрэһэн, Америкын түрүүшын колонистуудай удамтай. Залуудаа фермерэй ажахыда барлаг, модо отологшо, газар хэмжэгшэ мэргэжэлтэн, шуудангай ажалтан ябаһан хүн байгаа. Тэрэ гансата өөрынгөө һуралсал болобсоролые эрхэлээ. 1836 ондо Линкольн гүрэнэй шалгалтада үгэжэ, хуулиша (адвокат) болоһон. Үнэн сэхэ, оюун, һайн хэлэгшэ ушар тэрэнэй нэрэ хүндэ түргөөр ехэдхэһэн. 1834-41 он хоорондо АНУ-ай түлөөлэгшэдэй танхимай гэшүүн. 1846-48 оной Бүгэдэ найрамдаха намһаа зохёон байгуулагшадай нэгэ юм. Линкольнын үйлэ ажаллалга хойто можо уласуудай буржуазиин дэбжэлтын тойрогууд, тус уласай бага хүрэнгэтэдэй элементнүүдэй эрхэ ашагые тусхаһан. Тэрэ олон түмэнэй эргэнэй болон улас түрын эрхые үргэжүүлхэ, эхэнэр зоной һанал үгэхэ эрхые дэмжэгшэ байһан юм.
Хүсэтэй богоолшолгын болон богоолой ангижаралда дэмжэгшэ Линкольн Америкын Нэгэдэһэн Уласай бүхы нютаг дэбисхэр дээрэ богоолой системые дэлгэрүүлхэдэ эсэргүү байһаншье һаа, тэрэ богоолшолго тухай асуудал холбооной засагай газар шалгалта хэхэ эрхэгүй бэе даанги улас можонуудай үүргэ гэжэ үзэһэн. 1860 ондо Линкольн АНУ-ай юрэнхылэгшэ һунгагдаһан. Линкольнын богоолшолгын асуудал тухай хүтэлбэри дунда зэргэ байгаашье, тэрэнэй һунгуули холбооной урда богоолтон улас можонуудай амяарлалга болон 1861-65 оной Америкын эрхэтэнэй дайнай эхеэр дохёо болобо.
Дайны эхинэй шатада Линкольн үймөөндэ хабаадагша богоолтодой даралга ба улас ороной эб нэгэдэлые һэргээхэ илагдал зорилгоор гэжэ үзөө. Дайны ябасада, бүгэдэ найрамдаха намай даралта доро Линкольн өөрын байра һууряа болёо, дайнай хубисхалта арга шэлжэлтын үйлэ ажаллалга хэд хэдэн зарсуулһан байна. 1862 оной табадугаар һарада «Тугдам тухай хуули» (Һомстед-акт, англ. Homestead Act) баталагдаһан. 1863 оной 1 һарын 1-ндэ «Богоолнуудай сүлөөлгэ тухай тунхаг» (англ. Emancipation Proclamation). Энэ тунхаг Линкольнын улас түрын үзэл бодолой хубисалай түгэсхэл болоһон юм. Богоолшолгын хизгаарлаха бодологоһоо тэрэ богоолшолгын усадхалгада шэлжэбэ. 1864 ондо Линкольн хоёрдохи хугасаа АНУ-ай юрэнхылэгшээр дахин һунгагдаһан байна. Линкольнын засагай газарай хубисхалта дайнай шэлжэлгэ богоол эзэмшэгшэдэй сэрэгэй илагдал, даяар уласай богоолшолгын усадхалгада хүргэбэ. 1865 оной дүрбэдүгээр һарын 14-ндэ зүжэгшэ Дж. Бутс Линкольниие буудажа алаа. Линкольнын алалга урбалай дүндэ үһөө бэшэ байгаа. Дайсанай илгаран гараһан ударидагша үгы болгохо зорилготой бэлэй.
Линкольн АНУ-ай арад түмэнэй үндэһэнэй баатараар, хубисхалта уламжалалай эзэмшэгшээр, урбалда эсэргүү тэмсэлдэ АНУ-ай бүхыл дэбжэлтэтэ хүнүүд болон олон түмэнэй ашаг һонирхолдо ашаглажа байна.
Ном зохёол
- Complete works, ed. by J. Nicolay and J. Hay, v. 1-12, N. Y., 1905.
- Иванов Р. Ф., А. Линкольн и гражданская война в США, М., 1964;
- Петров Д. Б., А. Линкольн - великий гражданин Америки, М., 1960;
- Сэндберг К., Линкольн, пер. с англ., М., 1961; Nicolay J. and Hay J., A. Lincoln. A history, v. 1-10, [N. Y.], 1917.
